İslam devletlerinde sosyal hayata yön veren ihtisap teşkilatıdır. İhtisap, “hesaba çekmek, sorgulamak” demektir. Bu görevi yerine getiren kişilerse “Muhtesip” lerdir. Hz. Peygamber devrinde Hz. Ömer, Medine Muhtesipliği’ne atanmıştır. Cadde ve sokakların temizliği, yiyeceğe hile karıştırılıp karıştırılmadığı, ölçü ve tartıların doğruluğu Hz. Ömer’in görevlilerince kontrol edilmiş, yıkılma tehlikesi olan harap binalar yıktırılmıştır. İhtisabı ilk Müslüman Türk devletlerinden Karahanlılar ve Gazneliler’de görmekteyiz. Büyük Selçuklular’da olduğu gibi Anadolu Selçuklularında da ihtisap görevi devlet divanında temsil edilecek kadar önemliydi...

Selçuklulardan sonra Osmangazi’nin temelini attığı Osmanlı Beyliği gün geçtikçe büyümekteydi. Devletleşen beylik, kanunlara ihtiyaç duymaktaydı. Adalet ve güvenlik sağlanmış, ancak iktisadi alandaki başıboşluk giderilememişti. Aşıkpaşazade tarihinde Osmangazi’nin ihtisaba geçişteki kararıyla ilgili ‘bac-ı bazar’ adlı ilginç bir olaydan bahsedilir...

Evliya Çelebi, İstanbul’un Fethi’nden hemen sonra vezir-i azam Mahmut Paşa’nın şehri dolaştığını ve bütün esnafla toplanarak “meyveye NARH” yani “Etiket” koyduğunu anlatır. Fatih döneminde tebliğ edilen kanunnamede şehrin iktisadi ve sosyal hayatını düzenlemek için atanan 8 yöneticiden birinin İhtisap Ağası olduğu anlaşılmaktadır...

İhtisap Neferi günümüzün zabıta memurudur. İhtisap nezaretinin faaliyete geçtiği tarih olan 4 Eylül 1826 günümüz zabıta teşkilatının da başlangıcı kabul edilir. Nihayet 16 Ağustos 1854 tarihinde yapılan resmi bir tebliğ ile günümüz belediyeciliğinin temeli olan İstanbul Şehremaneti İdaresi kurulmuş, İhtisap Nezareti kaldırılmıştır.

1930 yılında çıkarılan 1580 sayılı Belediye Yasası’nda zabıta, belediye hizmetlerini yerine getiren özel bir kuvvet olarak tanımlanmıştır. 1956’da ise Zabıta özel bir Müdürlük haline getirilmiştir. 2005 yılında yürürlüğe giren 5393 sayılı Belediye Kanunu ile Zabıta hizmetleri bugünkü şeklini almıştır.

Belediye Zabıtası; 5393 sayılı Belediye Kanunu ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu çerçevesinde, beldede esenlik, huzur, sağlık ve düzenin sağlanmasıyla görevli olup bu amaçla belediye meclisi tarafından alınan kararların uygulanmasını sağlar. Uymayanlar hakkında ise mevzuatta öngörülen cezaları uygular.